|
RAS ONDERZOEK MANDARIJNEEND (Aix galericulata) In 1997 ben ik in het kader van het RAS-project begonnen met het ringen van Mandarijneenden in de omgeving Arnhem. In eerste instantie werden ze alleen geringd met een metalen ring van Vogeltrekstation Arnhem. Maar vanaf december 2010 worden ook kleurringen gebruikt. De gebruikte kleurringen zijn geel met zwarte inscriptie bestaande uit twee letters (van beneden naar boven te lezen). Het studiegebied beslaat Arnhem, Velp, Rozendaal, Warnsborn, Wolfheze en Oosterbeek. Stef Waasdorp heeft in de periode 1999 t/m 2005 de Mandarijneenden intensief geteld en afgelezen. In het studiegebied zijn maximaal zo'n 100 exemplaren geteld. Ondertussen is een groot deel van deze populatie geringd. De vogels worden gelokt door het voeren van brood. Daarbij worden de ringen afgelezen met de telescoop. Het aantal Mandarijneenden lijkt de afgelopen jaren wat af te nemen. Waarschijnlijk door een te lage reproductie, mogelijk mede het gevolg van de toename van Boommarters in het studiegebied. De grootste aantallen zijn bij strenge vorst aanwezig in park Sonsbeek te Arnhem en bij de Vijverlaan in Velp. In de nazomer zitten de meeste in Burgers Zoo en Wolfheze. In het broedseizoen broeden de vogels in een veel groter gebied, grofweg langs de hele Veluwezoom. Mandarijeneenden met gele kleurringen, Arnhem, 2010. Foto's Jeroen Kok.
Er zijn hier nog meer foto's te bekijken van Mandarijneenden, Velp (© Ana Buren) Terugmeldingen De Mandarijneend is van nature een lange afstandstrekker. Binnen Europa zijn er verschillende grensoverschrijdende meldingen. De verste binnen Europa bekende melding is een Mandarijneend die van Engeland naar Rusland is gevlogen. Maar de Arnhemse populatie lijkt behoorlijk honkvast. Tijdens de strenge vorst (op 12 januari 2009), hebben we voor het eerst de populatie rond Apeldoorn opgezocht. Hier toen in totaal 66 Mandarijneenden gezien, deze bijna allemaal op ring kunnen bekijken… Maar helaas geen enkele geringde uit Arnhem gezien! Ook in winter 2009/10 zijn hier geen geringde Mandarijneenden waargenomen. Maar nu dus de verrassing... Man 1kj geringd met ringnummer 5229255 op 10-8-2005 te Velp (Gld). Teruggezien in Arnhem/Velp op 25-9-2005, 15-10-2005, 28-10-2005, 8-3-2006 en 12-3-2006. Daarna nooit meer totdat die dood werd gemeld op 13-9-8 uit Svorksjoen, Sor- Trondelag, Noorwegen. Dit is 1259 kilometer van de ringplek! Ik heb op het Vogeltrekstation de originele meldbrief erbij gezocht... De melder geeft op: "found the ring on a foot of something that looked like a dead duck (?). Feathers and bones found 200m from the shore of Svorksjen (a lake). Probably eaten by some bird of prey". Uit navraag bij de melder blijkt dat de Mandarijneend in de omgeving van de vindplaats schaars is. Verder zond hij nog een foto op van de omgeving van de vindplaats:  In onderstaande Google map staat de ringplaats en vindplaats: |
Ook in Duitsland worden Mandarijneenden gekleurringd.
Martin Gottschling heeft sinds het jaar 2000 circa 150 vogels gekleurringd in de omgeving Lower Saxony, North-Rhine Westfalia. Er zijn geen meldingen van buiten het studiegebied. En er zijn ook geen waarnemingen uit nabij gelegen populaties Herne - Bochum - Dortmund (North-Rhine Westfalia). Wolfgang Maedlow heeft tussen 2002 en 2007 circa 170 Mandarijneenden gekleurringd in de omgeving van Berlin-Potsdam. Dit heeft 3.500 eigen meldingen binnen het studiegebied opgeleverd. Maar geen enkele melding van elders…
 |
 |
 |
 |
Park Sonsbeek. 1 januari 2009. © Anne-Marie Hamming
Vrouw wordt "man" ...
Bij eenden wordt het vaker vastgesteld; oude vrouwtjes krijgen een verenkleed dat op een man lijkt. Afgelopen jaren heb ik dit bij de Mandarijneend drie maal waargenomen! Een ouder wordend vrouwtje krijgt daarbij vaal oranje sierveren op de vleugels en verspreid over het lichaam allerlei andere mannelijke veren.
De eerste vogel (Arnhem 5142931) was op 7 januari 1998 geringd in park Sonsbeek te Arnhem als na eerste kalenderjaar vrouw en kreeg in september 2002, na de volledige rui, voor het eerst kenmerken van het mannelijk verenkleed. Tot de laatste waarneming op 20 augustus 2003 was deze vrouw in "mannenkleed". Deze vrouw was minimaal 5 jaar oud (maar dus misschien wel veel ouder, want het geboortejaar is onbekend) toen ze voor het eerst tekenen van het mannenkleed kreeg. Hieronder staat een aantal foto's van deze vrouw samen met haar partner (een "echte man"). Voor die tijd was ze vele malen in Arnhem afgelezen in gewoon vrouwelijk verenkleed! De laatste waarneming van deze vrouw in gewoon vrouwenkleed was in juli 2002.
De tweede vogel (Arnhem 5137065) was op 18 juli 2001 geringd in Sonsbeekpark te Arnhem als na eerste kalenderjaar vrouw en kreeg in augustus 2009, na de volledige rui, voor het eerst kenmerken van het mannelijk verenkleed. Deze vrouw was toen minimaal 9 jaar oud (maar dus misschien ook wel veel ouder, want het geboortejaar is onbekend). Voor die tijd was ze vele malen in Arnhem afgelezen in gewoon vrouwelijk verenkleed! De laatste waarneming van deze vrouw in gewoon vrouwenkleed was in mei 2009. In de winter 2009/2010 was deze vrouw dagelijks aanwezig in Sonsbeek. Harvey van Diek heeft mooie foto's gemaakt (zie onder) en Vroege Vogel TV heeft opnames gemaakt: Bekijk uitzending Op 19 januari vond Andre Schulten deze vogel dood onder een hoogspanningsmast in landgoed Mariëndaal te Arnhem.
De derde vogel is sinds 2011 aanwezig in Wolfheze. Helaas is ze ongeringd... maar het kleed komt volledig overeen met de andere twee vogels.
Foto's Harvey van Diek, winter 2009/2010. Sonsbeek park, Arnhem.
 |
 |
 |
 |
Op de foto's hieronder staat een Mandarijneend vrouw met kenmerken van mannelijk kleed, met ringnummer Arnhem 5142931 (geringd op 7 januari 1998 in Sonsbeekpark te Arnhem als na eerste kalenderjaar vrouw). Links onder met haar partner (een "echte man"), met ringnummer 5273789 (geringd op 31-8-1999 Musis Sacrum te Arnhem als na eerste kalenderjaar man).
Foto's Frank Majoor, maart 2003. Musis Sacrum, Arnhem.
 |
 |
 |
 |
Op de foto hieronder staat nog een Mandarijneend vrouw met kenmerken van mannelijk kleed. Deze vogel zat in de herfst van 2010 en in de herfst van 2011 op het terrein van De Gelderse Roos in Wolfheze. Helaas is deze vogel ongeringd. En het is dus niet bekend hoe oud ze is...
Foto Frank Majoor, oktober 2011. De Gelderse Roos, Wolfheze.
Tot slot van deze pagina staat hier een link naar een interessant artikel van Evert Ruiter:
De Mandarijneend (Aix galericulata) als broedvogel in Overijssel Troeteleendje of vreemde eend in de bijt?